Over het monument
Vanaf 30 juni 2025 staat op het Lange Voorhout in Den Haag het Haags Slavernijmonument. Het herdenkt de slachtoffers van het slavernijverleden in de trans-Atlantische en Caribische gebieden en nodigt uit tot herdenken, leren en erkennen op een historische plek in de stad.
Het gedenkteken getiteld Remember Our United Beginning is ontworpen door de kunstenaar Buhlebezwe Siwani en staat op het Lange Voorhout in het hart van het bestuurlijke centrum van de stad. Buhlebezwe Siwani presenteert met Remember Our United Beginning een krachtig en sprekend monument, dat verwijst naar het gezamenlijk verleden en de gedeelde toekomst van Den Haag. Het werk heeft een grondvlak van circa 4,5 x 4,5 meter en een hoogte van 2 meter. Het is uitgevoerd door Studio RAW in Zwolle (Ronald Westerhuis).
Siwani maakt gebruik van een unieke beeldtaal en verwijst met een strakke compositie naar een landschap van waaruit meerdere figuren opdoemen. In de voet van het metalen platform zijn teksten en tekens verwerkt die verwijzen naar vrijheid, verbondenheid en identiteit, en die refereren naar de geschiedenis van de Afrikaanse diaspora. Het kunstwerk krijgt een unieke plek op het Lange Voorhout; een locatie van grote historische en maatschappelijke waarde waar de geschiedenis van Den Haag als bestuurlijk centrum nog steeds voelbaar is.
Den Haag heeft hiermee een permanente plek gekregen waar de voorouders van de nazaten die slachtoffer werden van de trans-Atlantische slavernij herdacht en geëerd kunnen worden.
Plaquette
In opdracht van de gemeente Den Haag is in 2025 dit herdenkingsmonument opgericht ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de trans-Atlantische slavenhandel. Gedurende eeuwen van Nederlands koloniaal bewind zijn ruim 550.000 Afrikanen tot slaaf gemaakt, vastgeketend in schepen en onder extreem onmenselijke omstandigheden gedeporteerd naar met name: Suriname, Curaçao, Aruba, Bonaire, Sint-Eustatius, Sint-Maarten, Saba, Guyana en Brazilië. Velen hebben deze overtocht niet overleefd. Daar aangekomen werden de tot slaaf gemaakten als handelswaar verkocht.
Vele generaties leefden zij en hun nazaten in slavernij en werden onderworpen aan wrede en mensonterende behandelingen. Ook de inheemse volkeren in deze gebieden leden zwaar onder de gewelddadige kolonisatie. De trans-Atlantische slavenhandel werd in 1814 afgeschaft. De slavernij in de Nederlandse koloniën werd formeel op 1 juli 1863 afgeschaft.
Dit betekende niet dat alle tot slaafgemaakten ook werkelijk vrij waren. Nog lang na de afschaffing bleef onbetaalde arbeid afgedwongen worden in koloniaal gebied. Eeuwenlang werd deze handel in, en uitbuiting van tot slaaf gemaakte mensen gefaciliteerd en gelegitimeerd vanuit Den Haag, de zetel van het Nederlandse bestuur. Met dit monument herdenkt de stad Den Haag de voorouders van Haagse inwoners die dit onmenselijke lot eeuwenlang hebben moeten ondergaan.
Symbolen
Adinkra-symbolen zijn traditionele visuele symbolen afkomstig uit Ghana (met name van het Akan-volk, vooral de Ashanti). Ze worden gebruikt om ideeën, waarden, wijsheden en levenslessen uit te drukken. Elk symbool heeft een specifieke betekenis, vaak gebaseerd op spreekwoorden of filosofische inzichten. Veel van deze symbolen worden tegenwoordig gebruikt in diasporaculturen om verbinding te leggen met Afrikaanse wortels en voorouders. Dit is wat de kunstenaar over de symbolen en het monument zegt:
“This is what I think is important to say about the monument and the symbols, these are an old language, representation that is used in some shape or form by lots of communities that were affected by the transatlantic slave trade. They have their origins in Africa, west, east and central. They speak back to the root, the foundation of who we are and thus they are important. Moreover, it’s important that while we acknowledge the TAS, as one of the most terrifying things that have ever happened in the world, we must acknowledge that the survival of our ancestors and the reason our people are still here is because indigenous people helped them to survive, even while their own people were being killed on their own land. I think it’s important to note that while this history is inherently violent, it also goes hand in hand with survival. That we are still standing and all of the symbols acknowledge the different forms of strength while not shying away from the violence.”
De volgende symbolen zijn op het monument gebruikt
1) Gye Nyame → “Behalve God”
Een symbool dat de almacht van God uitdrukt. Waarschijnlijk het bekendste Adinkra-symbool. Het staat afgebeeld op het bankbiljet van 200 cedi, het hoogste biljet van Ghana.
9) Denkyem → “Krokodil”
Een symbool van aanpassingsvermogen en slimheid.
12) Aban → “Fort” (of kasteel)
Een symbool van kracht, macht, gezag en grootsheid.
20) Akoma → “Hart”
Een symbool van liefde, welwillendheid, geduld, trouw, genegenheid, volharding en consistentie.
30) Duafe → “Houten kam”
Een symbool van vrouwelijke zorgzaamheid en goede vrouwelijke eigenschappen zoals geduld, voorzichtigheid, genegenheid, liefde en zorg.
33) Ese ne Tekrema → “Tanden en tong”
Een symbool van verbetering, vooruitgang, groei, en de noodzaak van vriendschap en wederzijdse afhankelijkheid.
34) Fafabto → “Vlinder”
Een symbool van tederheid, zachtheid, eerlijkheid en kwetsbaarheid.
35) Fihankra → “Omsloten huis” (of beveiligde woonplaats)
Een symbool van broederschap, veiligheid, bescherming, volledigheid en solidariteit.
39) Hye Wo Nhye → “Brand je, maar je brandt niet” (figuurlijk: onbrandbaar)
Een symbool van veerkracht en onvergankelijkheid; ook een teken van duurzaamheid en blijvendheid.
Een overzicht van alle symbolen en betekenissen is hier te vinden.
De zinnen
Door kunstenaar Buhlebezwe Siwani werden in het ontwerpproces inwoners van Den Haag uitgenodigd om een spreuk, metafoor of woorden in een eigen taal mee te nemen, die zij graag als onderdeel van het monument wilden zien. De door Buhlebezwe Siwani gemaakte selectie van zinnen die in het gedenkteken zijn opgenomen zijn hieronder te lezen.
Bo no por kansa di lanta, para i sigui den e bida aki
Papiaments: word niet moe van telkens weer opstaan en verdergaan in het leven (duiding: ondanks de gruwelheden in het slavernijverleden zijn mensen steeds weer krachtig genoeg geweest om op te staan).
Uwagiaghauemwengbe
Edo taal uit Nigeria: Laten we elkaar liefhebben.
We zijn de voorouders van de toekomst
Wij kunnen het verschil uitmaken voor de volgende generaties.
Ten kon dray
Taal: Sranantongo- de tijd is veranderd. Duiding: de overgang van slavernij naar erkenning, bewustwording en verzoening.
Un man ta laba otro, tur dos ta bira limpi
Papiaments: de ene hand wast de andere. Duiding: als jij iemand helpt, dan kan die persoon jou ook helpen en helpen jullie elkaar.
The best time to right the wrongs of the past was in 1863, the second best time is now
Duiding: de slavernij werd in 1863 formeel afgeschaft wat een grote stap was om het onrecht te keren, nu is de tijd om dit onrecht te erkennen.
Om te weten waar je toegaat, moet je weten waar je vandaan komt
Voorgeschiedenis
Vanaf de jaren negentig klinkt in Den Haag steeds duidelijker de oproep om het slavernijverleden te erkennen. Haagse organisaties, zoals Stichting Sophiedela (opgericht in 1986 en later het Landelijk Platform Slavernijverleden), vragen in 1999 het gemeentebestuur om de realisatie van een monument en een studiecentrum over de slavernij in de voormalige Nederlandse koloniën. Het gemeentebestuur ziet dit destijds echter nog als een taak van het Rijk en verwijst naar Amsterdam.
In 2018 vragen gemeenteraadsleden van de partijen GroenLinks en de PvdA opnieuw aandacht voor dit onderwerp. Het college zegt vervolgens toe een onderzoekscommissie in te stellen om het draagvlak voor een monument te verkennen. Deze commissie concludeert dat er breed draagvlak bestaat voor zowel een herdenkingsmonument als een jaarlijkse herdenking. In 2021 neemt de gemeenteraad een initiatiefvoorstel aan waarin ook het besluit voor de realisatie van het monument is opgenomen.
In maart 2023 besluit het bestuur van Den Haag dat het een monument voor het trans-Atlantisch slavernijverleden wordt, en niet meteen een monument voor de gehele koloniale geschiedenis. Deze keuze is mede gebaseerd op de jarenlange maatschappelijke roep om erkenning voor een van de meest gruwelijke en ontmenselijkende onderdelen van het Nederlandse koloniale systeem door inwoners van onze stad.
In maart 2024 kiezen nazaten en betrokken inwoners van Den Haag voor het ontwerp van Buhlebezwe Siwani. De gemeente werkt samen met een kleine projectgroep en een klankbordgroep van zeventig nazaten van de trans-Atlantische slavernij aan de realisering van het monument. Op 30 juni 2025 wordt het monument onthuld, en wonen ca. 900 mensen de herdenking bij van de afschaffing van het slavernijverleden.
In 2026 wordt er een documentaire over de lange weg naar het monument verwacht.
